Modeltekenen | Naar levend model
Naar levend model tekenen is heel wat meer dan een vorm van gelijkenis zien te bereiken
Waar wordt een levend model allemaal voor ingezet?
 |
| Tekenmodel Henriëtte bij SAKB in Amstelveen |
In de wereld van kunst, wetenschap, onderwijs en de game industrie speelt het werken met levende modellen een doorslaggevende rol. En of het dan gaat om kunstenaars, die de menselijke vormen naar de natuur willen vastleggen, wetenschappers die menselijk gedrag bestuderen, docenten die anatomie onderwijzen of bedrijven die voorbeelden nodig hebben voor het ontwikkelen van computerspellen, het werken met levende modellen brengt de nodige uitdagingen en kansen met zich mee. Achter deze wereld van het gebruik van modellen schuilt een fascinerende vorm van psychologie, die de interactie tussen de waarnemer en dat wat waargenomen wordt (het model dus), beïnvloedt. Deze psychologie is het waard, om hier eens wat verder op in te gaan. Waarbij we ons gezien de aard van dit weblog even beperken tot de kunstenaar en zijn of haar model.
 |
| Tekenmodel Henriëtte bij SAKB |
1. Het grote verschil tussen waarneming en interpretatie
Het menselijk brein heeft van nature de neiging om de werkelijkheid te gaan interpreteren op basis van eerdere persoonlijke ervaringen. Die ervaring vormen ideeën en vooroordelen, die zich in de loop van de tijd in het brein hebben opgebouwd en zich vaak muurvast hebben gezet. Zulke ideeën en vooroordelen zijn er ook over het model, dat dat daar staat of zit. En daarmee krijgen we de neiging om niet te schilderen wat we zien, maar wat we denken te zien of -nog erger- wat we eigenlijk wel zeker weten wat we zien. En ga er maar rustig van uit dat dit helemaal niet klopt.
Bij het werken met levende modellen moeten kunstenaars zich heel goed bewust zijn van deze ongewilde, maar altijd aanwezige subjectiviteit, die de waarneming van het model heel sterk beïnvloedt. Deze psychologie achter dit soms zeer grote verschil tussen waarneming en "denken te weten", speelt een doorslaggevende rol bij het vastleggen van de essentie van het model. En dan maakt het niet uit of het nu gaat om het vastleggen van de pose, schoonheid of emoties van een kunstmodel op het doek.
 |
| Tekenmodel Henriëtte bij SAKB |
2. Empathie en verbondenheid
Werken met een levend model vereist vaak empathie en het vermogen om een vorm van geestelijke verbinding te maken met het model. Dit geldt met name voor kunstenaars, die zich niet alleen beperken tot het vastleggen van poses of de uiterlijke kant, maar die ook proberen de emoties en de menselijke kant van het kunstmodel vast te leggen. De psychologie achter het begrip empathie komt hier sterk naar voren. Want de kunstenaar tracht uiteindelijk de emoties van het model te begrijpen. Om deze emoties vervolgens op een authentieke manier over te brengen op het doek of papier.
 |
| Tekenmodel Henriëtte zit te lezen bij SAKB |
3. Een apart soort vertrouwelijkheid speelt een grote rol
Wanneer kunstenaars werken met levende modellen, ontstaat er vaak een unieke vorm van vertrouwelijkheid. Het model, zeker een ongekleed model, plaatst zichzelf natuurlijk letterlijk en figuurlijk in een zeer kwetsbare positie. Hoe dit dan inwerkt op het model verschilt enorm per persoon. Een ervaren model vindt het prima om als Adam of Eva bekeken, (zeg maar gerust bestudeerd) te worden en voelt daar behalve een stukje groeiende persoonlijke sterkte, nauwelijks meer iets bij. Door die groei wordt dit in de loop van de tijd alleen maar sterker. Maar bij een net beginnend model kan dat heel anders liggen. Daar kunnen gevoel en emotie een veel grotere rol bij spelen. Een gevoel van inwendige kracht zal er nog niet of nauwelijks zijn. Dat kan de dynamiek tussen het model en de kunstenaars fors beïnvloeden. Indien iedereen zich hiervan bewust is en het positief wordt gebruikt, dan kan het leiden tot een verdieping van de artistieke expressie bij de kunstenaar. Een verdere opleving van diens creativiteit kan dan tot heel bijzondere uitkomsten leiden.
 |
| Tekenmodel Henriëtte bij SAKB |
4. Zelfreflectie en zelfbewustzijn
De kunstenaar moet zich terdege bewust zijn van de aanwezigheid van de eigen emoties, vooroordelen en persoonlijke ervaringen tijdens het werken met een levend model. Zelfreflectie en zelfbewustzijn spelen dan een doorslaggevende rol bij het voorkomen van een vertekend beeld. Een beeld dus dat de werkelijkheid geweld aandoet. Het waarborgen van een eerlijke weergave van het onderwerp lukt alleen als de kunstenaar zich van dit verschijnsel goed bewust is.
5. Ook de ethische kant van het werken met een model kan een uitdaging vormen
Het werken met een levend model omvat ook de nodige ethische overwegingen. Dit omvat onder meer zaken als toestemming, privacy en het onder alle omstandigheden waarborgen van het welzijn van het model. Het zich bewust zijn van deze ethiek speelt een grote rol bij de manier waarop de kunstenaar zich opstelt naar het levende model. En het bepaalt in hoge mate de integriteit die uit het eindresultaat zou moeten stralen. Het is voor een kunstenaar bijvoorbeeld niet echt moeilijk om een pijnlijke karikatuur van een model te maken, maar dat moet je niet willen. Tenzij het de bedoeling is en vooraf met het model is afgestemd.
Samenvatting
Samenvattend is het werken met levende modellen een intrigerend terrein. Het is een gebied waarin waarneming, empathie, vertrouwelijkheid, zelfreflectie en vormen van ethiek met elkaar samenkomen. Het goed begrijpen van de effecten van deze psychologische aspecten kan niet alleen leiden tot betere artistieke creaties, maar het kan ook bijdragen aan een respectvolle en ethische omgang met de modellen, die hun lichaam en emoties zichtbaar durven maken om anderen de kans te geven om de mens vast te leggen. En die modellen niet alleen uiterlijk en oppervlakkig, maar ook emotioneel te begrijpen.
 |
| Bij model met koffie kan iedere tekenaar zich uitleven |
Model met koffie richt zich helemaal op de interactie tussen kunstenaar en model
Het project "Model met koffie" is ontstaan, omdat ik meer wilde dan het kale modeltekenen, zoals veel clubs dat doen. Daar draait alles om het werken met een model, dat zo exact mogelijk afgebeeld moet worden. Waarbij een tekening of schilderij, waarvan iedereen het er mee eens was, dat het een mooi schilderij was. vaak nauwelijks leek. Uitzonderingen daargelaten natuurlijk. Want die zijn er ook. Meer weten over deze bijzondere manier om naar model te tekenen? Gewoon eens even contact met mij opnemen en dan vertel ik alles wat je maar weten wilt
 |
| Een blik in het lokaal dat ik voor "Model met koffie" gebruik, hier voor een andere workshop |
