Modeltekenen | Contract of geen contract?
Heeft een contract bij modeltekenen enige zin?
De fotografiewereld stond model voor contracten
Het is een discussie die bij de modelfotografie en in mindere mate bij het modeltekenen en schilderen met enige regelmaat de kop opsteekt. Het gaat er dan vooral bij fotografie om, dat men de afspraken niet nakomt. Berucht zijn de modellen en fotografen die niet op komen dagen bij fotoshoots maar een andere klassieker is het leveren van foto's na een fotoshoot met gesloten beurzen. We spreken dan van een TFP/TFCD shoot. Hoewel tegenwoordig een TFWetransfer shoot een betere benaming zou zijn.Vele fotografen gaan je ongelofelijk beroemd maken
Het gebeurt in dat kader nogal eens dat een model met de toegezonden foto's het nakijken heeft na een fotoshoot. Vooral op de bekendere "Modellen en Fotografen" websites vinden we honderden fotografen die bijna allemaal voor de bekende modebladen en dergelijke zeggen te fotograferen. Rijk en beroemd worden als model is een kwestie van even komen poseren, liefst ongekleed, en het glamourleven van een topmodel straalt je tegemoet. Nou ja, als je in sprookjes gelooft. Dat dan wel. Er zijn maar weinig fotografen die deze mogelijkheden hebben en die vind je echt niet op Facebook om daar op profielen van modellen te komen kijken. Die hebben hun eigen kanalen om aan goede modellen te komen.Maar sommige fotografen verdwijnen uiteindelijk in het niets
Nu trappen de meer ervaren modellen hier natuurlijk al lang niet meer in, maar bij vooral jongere en nog onervaren modellen is dat lang nog niet altijd het geval. Vaak wordt er tijdens een shoot van het model heel wat meer verwacht dan van tevoren overeengekomen is. En ook het verstrekken van de foto's is nogal eens een probleem. Het aantal fotografen dat na een shoot gewoon in het niets verdwijnt, schijnt aanzienlijk te zijn. Er lijkt ergens in het universum een soort "zwart gat" te zijn waar fotografen in verdwijnen.Is een modellencontract hier dan de oplossing?
Dat wordt dan in theorie opgelost met een "modellencontract" waarin partijen vastleggen wat wel of niet zou mogen. Prima, zou je zeggen, vastgelegd is vastgelegd. Maar...wat nu als iemand zijn deel van het contract domweg niet nakomt? En in het model-fotografen-zwarte-gat verdwijnt? Dan heb je niet veel poot om op te staan, ondanks jouw mooie contract.Hoeveel schade heb je eigenlijk naast je frustratie (frustratie is gratis!)
Dan zou je het nakomen van het contract dus via een juridische procedure af moeten gaan dwingen. Een jurist kijkt in dat geval direct naar de geleden schade. Nu kan die schade bij een bekende Nederlander of bij een bekende opdrachtgever, bijvoorbeeld met een bekend merk, wellicht aanzienlijk zijn. Dat zou heel goed kunnen.Maar....wat is een foto van een amateurfotograaf eigenlijk waard?
Maar hoe groot is de geldelijke schade als je als amateurmodel de foto's van een amateurfotograaf niet krijgt? Hoe mooi de foto's ook waren en hoe goed de afspraken ook in een contract waren vastgelegd, er is niet of nauwelijks sprake van enige echte geldswaarde en dus kan er van een geleden geldelijke schade al nauwelijks meer sprake zijn. Elke juridische procedure is daarmee kansloos dan wel zinloos. Het kost je wel ontzettend veel geld dat altijd vooruit betaald moet worden. Een duizend euro ben je zo kwijt. Misschien kun je ze claimen bij de fotograaf. Moet die natuurlijk nog wel bestaan. De waarde van een modellencontract is bij amateurmodellen en/of amateurfotografen dan ook vrijwel nihil.Publicatie van een foto zonder toestemming
Een ander probleem is het publiceren van foto's zonder toestemming. Ook dan moet je de geleden schade aan gaan tonen. Ik wens je veel succes bij het zoeken naar een advocaat die er zelfs maar aan beginnen wil. Dergelijke advocaten schijnen volgens sommigen in forums en dergelijk wel te bestaan, maar ik heb nog nooit iemand gevonden die daadwerkelijk een naam en adres had. Of die op een andere manier iets wist van een geslaagde schadeclaim.Ik ben met contracten gestopt
Zelf doe ik in elk geval niets meer met contracten. De modellenwereld werkt nu eenmaal op vertrouwensbasis. Heb je het vertrouwen niet in elkaar, dat je je aan de afspraken houdt, dan is het de grote vraag of je dan wel met elkaar in zee moet gaan. Zeker als het dan ook nog ongeklede shoots betreft.
De kunstwereld is nog een stapje vager.
In de kunstwereld is het allemaal nog veel vager (voor zover dat al mogelijk is) geregeld dan in de fotografiewereld. Niet dat dat zo heel erg is, want zoals we gezien hebben werkt het mechanisme daar ook niet.Wanneer gaat portretrecht werken?
Zo mag een fotograaf een portret van een kunstmodel vaak niet zondermeer publiceren vanwege de portretrechten. Overigens zijn daar ook allerlei regels en uitzonderingen op. Maar hoe zit dat dan bij een goed gelijkend geschilderd portret? Ik heb portretten van mezelf gezien die nauwelijks nog van foto's te onderscheiden waren. En ook portretten, waar ik van anderen moest horen dat ik was. Ik had mezelf niet herkend. Het komt allebei voor. Werkt portretrecht daar ook? En als dat al zo is, wat kun je er dan mee?Een kunstwerk mag eigenlijk ook niet zomaar op een expositie
Dat zou betekenen dat een kunstenaar een goed gelijkende en herkenbaar portret- of modeltekening eigenlijk ook niet zomaar op een expositie mag hangen. Laat staan om de tekening of dat schilderij zonder de toestemming van de afgebeelde persoon te verkopen. Of dat nooit gebeurd? Jazeker wel. Vaak wordt het je zelfs heel trots verteld. "Weet je nog dat schilderij van jou........dat is deze week verkocht". In theorie heb je recht op een deel van de opbrengst als het goed lijkt. Maar als het nu niet goed lijkt? Wat dan?Afspraken over de situatie bij verkoop zijn normaal
Nu is het wel zo dat er bij één op één sessies met kunstenaars bijna altijd afspraken worden gemaakt voor deze situatie. De meeste kunstenaars betalen ook wel een extra vergoeding aan het model bij de verkoop van een schilderij. Deze vergoeding is meestal 20 of 25% van de verkoopprijs. Nu is het natuurlijk onmogelijk te controleren of jouw schilderij verkocht is. Je kunt moeilijk periodiek bij de kunstenaar gaan kijken of hij je portret nog wel in bezit heeft. Het is allemaal een kwestie van vertrouwen. Ik heb nooit gemerkt of gehoord dat daar iets mis mee gaat. Komt nog bij dat portret en model nauwelijks verkocht worden. Vrijwel niemand wil een ongekleed model boven de open haar. Vooral echtgenotes schijnen hier nog wel eens een banvloek uit te spreken. Dus hoe groot is het probleem nu eigenlijk?En hoe is dat dan bij een tekenclub geregeld?
Maar hoe zit het dan bij een groep kunstenaars? Bij een tekenclub? Een situatie die voor een kunstmodel heel veel voorkomt. Je kunt natuurlijk moeilijk met iedereen in de groep afzonderlijk afspraken gaan maken. Toch kom ik mezelf nog wel eens heel herkenbaar tegen op internet of zelfs op veilingen en in galeries...Zonder dat daar ook maar enige afspraak over gemaakt is. Het blijft een stukje vertrouwen en fatsoen van de kunstenaar dat men zich aan de spelregels houdt. Er zijn zelfs kunstenaars die deelname aan een tekengroep als een goedkope manier zien om aan een goed model te komen. Tsja, als je dat nodig hebt, dan moet je dat doen.Laat maar waaien
Nu ben ik niet iemand die direct de advocaat belt als ik onregelmatigs ontdek. Integendeel, ik laat het gewoon gaan. Want de belangen zijn zo klein dat het allemaal de moeite niet eens waard is. Als ik er achter kom dan confronteer ik diegene er wel altijd even mee met een lachende bek, zoals dat heet. Dan hoop je maar dat ze er een volgende keer wel rekening mee houden.Risico loop je alleen niet, als je een ander vak zoekt
Mocht je echt geen enkel risico willen lopen dat je niet ergens opduikt, ga dan niet de modellenwereld in. Het gebeurt er gewoon/ Meestal met goede bedoelingen en al helemaal niet bewust om jou schade te berokkenen. Sta je toe dat men een foto van je maakt, wijs er dan altijd even op dat je wel verwacht dat de foto vernietigd wordt. Maar ook dat is en blijft altijd een stukje vertrouwen dat jij niet controleren kunt.Maar je kunt als kunstenaar ook met minder gemakkelijke modellen te maken krijgen. En die kunnen het een kunstenaar, als ze dat willen en als ze bijvoorbeeld een jurist in de familie hebben, nog knap lastig maken.
Overal een contract voor maken is dus wat overdreven. Maar het is toch ook voor kunstenaars wellicht iets om zich eens af te vragen als ze één van hun fraaie naakten aan de wand hangen bij een expositie...
Of je begint gewoon voor jezelf. Dat kan ook.
In de loop van de jaren heb ik heel wat in de modeltekenwereld zien gebeuren. Goede dingen, minder goede dingen en ook dingen die ik zelf anders zou doen. Dus waarom zou ik het niet zelf anders gaan doen? Daarom ben ik begonnen met "Model met koffie". Een nieuw concept.
 |
| Model met koffie is op veel punten anders |
 |
| Even een ezeltje pakken voor een last minute deelnemer aan "model met koffie" |
